Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Mikroekonomik Faktörler
Hisse senedi getirilerini etkileyen mikroekonomik faktörler firmaya özgü olan faktörlerdir. Bu faktörler;
-Kar dağıtım politikası
-Finansal yapı
-İşletme büyüklüğü
-Sermaye artırımları
-İşletme hisse senetlerinin mali değerleri
-İşletme hisse senetlerinin riski
Kar Dağıtım Politikası
Kar işletmelerin kaynakların etkin kullanımı sonucu ortaya çıkan başarı ölçütüdür. İşletmelerin dönem sonu elde ettiği karın bir bölümünü ortaklara ve pay sahiplerine dağıtmasına kar payı dağıtımı denilmektedir. Kar dağıtım politikalarının firma değerini ve dolaysıyla hisse senedi getirilerini etkilemiştir. Kar payı dağıtım politikaları yatırımcıların davranışlarını etkilemektedir. Kar paylarının dağıtılmaması ve şirket bünyesinde tutulması veya yatırımcılarının beklentilerinin karşılanmaması şirketleri olumsuz etkilemektedir. Yatırımcılar ellerinde bulundurdukları hisse senetlerini satarak işletmenin piyasa değerini düşmesine neden olmaktadır.
Kar ve kar payı dağıtma hisse senedinin değerini saptamada önemli bir faktördür. Kar payı dağıtımının bu özelliği nedeniyle, kara geçme ve kar payı dağıtma ihtimali hisse senedi fiyatlarında belirli artışlar meydana getirmektedir. Kara geçme zamanını sağlıklı olarak izleme imkânını bulan bir yatırımcı bu bilgiyle cazip bir yatırım fırsatı yaratmış olmaktadır.
Hisse senedi fiyatı ve kar payı dağıtımı arasındaki ilişkinin, basit rassal yürüyüş modelinin ileri sürdüğünden çok daha genel, hareketli bir süreci içerdiği birçok fınansal ekonomist tarafından kabul edilmektedir.(Fama, French, 1998:246)
Bir hisse senedinin borsa değeri kar payı ödeme tarihi yaklaştıkça yükselir. Bu yükselişin miktarı, kar payı ödeme tarihinde, ödenecek kar payı miktarına kadar çıkar. Bu tarihte hisse senedinin fiyatı (normal fiyat+beklenen kar payı) kadardır. Bununla birlikte fiyatın başka faktörlerin etkisiyle yükselmiş veya düşmüş olması da mümkündür.
Firmanın kar dağıtımındaki değişiklik, gelecekte firmanın sağlayacağı gelirlerdeki değişiklik konusunda iyi bir gösterge olduğu için, hisse senetlerinin fiyatını da etkilemektedir.
Hisse senedi fiyatlarının, firmanın kar dağıtım politikasından etkilendiği ileri sürülmektedir. Eğer şirketin karlılığı r, ortağın yatırımlarından sağladığı getiri oranı k'dan büyükse, r>k, karın dağıtılmayarak şirkette bırakılması, ortağın varlığını dolaylı olarak artıracak ve bu hisse senetlerinin pazar değerine yansıyarak fiyatını yükseltecektir. Eğer r<k ise şirketin temettü dağıtım oranının yüksek olması daha akıllıca bir politika olur. r=k olduğu durumlarda kar dağıtım politikasının hisse senetlerinin Pazar fiyatı üzerinde bir etkisi olmayacaktır.
Finansal Yapı
Hisse senedi alarak yatırım yapacak yatırımcı, yapacağı yatırımın taşıdığı risk ve getirişi hakkında doğru bilgi edinmek ister. Şirketler hakkında yatırımcılara doğru bilgiyi veren mali tablolardır. Şirketlerin finansal yapısı hakkındaki durumu mali tablolardan finansal oranların hesaplanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Finansal yapı şirketlerin finansal risklerini de ortaya koymaktadır.
Şirketlerin yükümlülüklerinin artması finansal riskinin de artmasına neden olacaktır. Çünkü yükümlülükleri karşılamak için daha fazla kaynağa ihtiyaç olacaktır. Yükümlülüklerin artması faiz ödemeleri artıracak ve hissedarlara dağıtılacak temettü miktarının azalmasına dolaysıyla hisse senedi getirişini azaltacaktır.
İşletme Büyüklüğü
Finansal literatürde, firma büyüklüğü ile hisse senedi getirilen arasında ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bazı çalışmalarda küçük firmaların hisse senedi getirilerinin büyük firmaların hisse senedi getirilerine oranla yatırımcısına daha yüksek getiri kazandırdığı görülmüştür. Bazı çalışmalarda ise büyük firmaların getirişinin küçük firmalara göre daha fazla olduğu görülmüştür. Firma büyüklüğünü belirlemede öz kaynak piyasa değeri, öz kaynak defter değeri/piyasa değeri oranı, fiyat/kazanç oranı, fiyat, borç oranı, aktiflerin toplamı gibi değerler kullanılmaktadır.
Sermaye Artırımları
İşletmeler yeni yatırımlar için, yüksek enflasyon şartlarında azalmış sermayelerini güçlendirmek veya işletme faaliyetlerin büyümesi sonucunu doğan fon ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sermaye artırımına giderler. İşletmeler, sermaye artırımı bedelli ve bedelsiz sermaye artırımı olarak yapmaktadır. Bedelsiz sermaye artırımı, işletmelerin kendi iç kaynaklarını(yeniden değerleme değer artışı, yedekler, iştirak ve duran varlık satış karları, temettü, emisyon primi) kullanarak yapmış oldukları ve ortaklardan kaynak talep etmeden hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türleridir. Bedelli sermaye artırımı ise işletmenin ortaklarından veya dış kaynaklarından elde edilen kaynak karşılığında hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür.
Sermaye artırımı, hisse senedi fiyatı üzerinde etkili olan mikro faktörlerden biridir. Artırımın normal şekli olan bedelli sermaye artırımı, hisse senedi fiyatını olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu etki kendisini sermaye artırımı öncesinde göstermektedir. Eğer mevcut hisse senedinin piyasa fiyatı yeni ihraç edilen hisse senedinin satış fiyatından yüksekse, ortaklar bu hisse senedini piyasa fiyatının altında bir fiyattan satın alma olanağına kavuşacaklardır.
