Lider ve Liderlik Kavrami Nedir

21 Ağustos 2011 Pazar
Lider ve Liderlik Kavramı Nedir

Örgütlerin gereksinimleri değiştikçe liderlik kavramı da gelişmekte ve daha fazla önem kazanmaktadır. 1999’da Atlanta’ da, 2000’de Dallas’ta, dünyanın 70 ülkesinden 12 bin eğitimcinin katıldığı toplantılarda, 21. yüzyılın ilk 15 yılına damgasını vuracak beş eğilimden birisi “her düzeyde daha çok liderlik davranışı gereksinimi” olarak belirlenmiştir. Çağdaş yönetim anlayışlarının temel kavramlarından olan liderlik, son yıllarda yaşanan formel örgüt yapılarının zayıflaması, bilgi işlerinin yoğunlaşması, proje ve ekip yaklaşımlarının yaygınlaşması, artan rekabet ve müşteri beklentilerinin artması, çevre koşullarının değişmesi ve krizlerin sıklığı gibi pek çok değişim nedeniyle önemini giderek artırmaktadır (Karaman, 2004:10).

Tarihi süreç içerisinde her dönemde yere, zamana ve koşullara göre değişik anlamların yüklendiği liderlik tanımları, günümüzde, bilgi çağının özelliğine uygun olarak değişimci, bilgi temelli, karizmatik özellikleri vurgulanarak ifade edilmeye çalışılmaktadır. Özellikle liderliğin vizyon ile özdeşleştiği günümüzde, liderlik tanımlarında, liderin karizmatik özelliği, vizyonu oluşturma ve vizyonu sürdürme kavramları ile desteklenmektedir (Cafoğlu, 1997:133).

Liderlik, beşeri, toplumsal ve evrensel olgulardan biridir. İnsanların grup, örgüt, topluluk olarak birlikte yaşadıkları ve faaliyet gösterdikleri tüm zamanlarda ve yerlerde liderlik söz konusudur. Ayrıca, liderliğin önemli olduğu konusunda adeta bir fikir birliği vardır. Ekonomik, siyasi, askeri başarılar ve başarısızlıklar, büyük ölçüde liderliğe atfedilmiştir. Dolayısıyla, liderlik birçok araştırmacı için ilgi çekici bir konu olmuştur (Yatkın, 2007:128). Bugüne kadar yapılmış olan liderlik çalışmaları incelendiğinde genel kabul görmüş bir tanımın henüz ortaya konulamadığı görülmektedir. Liderlikten söz edilebilmesi için gerekli unsurlar; belirli bir amacın olması, belli bir grup insanın olması ve bu grubu yönlendirecek bir bireyin bulunmasıdır (Kelly, 2006:184).
Liderin; TDK’ unda sözlük anlamı, “Yönetimde gücü ve etkisi olan kimse, önder, şef” olarak liderlik de, “liderin görevi” olarak tanımlanmaktadır (Türkçe Sözlük). Thomas ve Cheese Liderliği, “izleyicilerin davranışlarını değiştirme ya da etkileme eylemidir” şeklinde tanımlamaktadır (Thomas ve Cheese, 2005:25). Lider her şeyden önce insanları harekete geçirici, onlarla iki yönlü bir iletişim kurabilen ve her zaman onların yanında olduğu inancını yaratan kişidir (Lider ve Liderlik; Ay ve Gülgün, 1997:279). Kongar’a göre lider, “farklı duygu ve düşüncedeki insanları ya da grupları aynı amaç etrafında toplayabilen, aynı hedefe yöneltebilen kişidir” (Kongar, 2006). Nahavandi’ye göre ise lider, yönlendirme ya da etkileme gücüne sahip kişidir (Nahavandi, 2000:4). Lider, amaca yönelik grup etkinliklerini eşgüdümleme ve yöneltme konusunda görev verilmiş bir grup üyesidir. Liderlik, ortak amaçları gerçekleştirmek için grup etkinliklerini etkileme sürecidir (Şimşek, 2007). Liderlik üzerine yapılmış araştırmalar göstermiştir ki liderlik farklı kişiler tarafından ortaya atılan pek çok tanıma sahiptir. Bu durumun günümüzde değişen çevre koşulları, bilgi düzeyi ve global rekabette liderliğin sahip olduğu önemden kaynaklandığı söylenebilir.

Yapılan açıklamalara göre genel olarak liderlik, belirli amaçları gerçekleştirmeye yönelik insanların etkilenmesi, davranışlarının değiştirilmesi süreci olarak tanımlanabilir. Lider ise, bu etkileme işlevini yerine getiren kişi ya da kişilerdir denilebilir.

Liderlikle yöneticilik uzun yıllar aynı anlamda kullanılmış ve bazen karıştırılmıştır. Bu yüzden yöneticilik ve liderlik arasındaki ilişki ayrı bir başlıkta ele alınacaktır.